توضیحات تکمیلی

مشخصات ظاهری :گیاهی است یک الی دو ساله به ارتفاع حدود یک متر با ساقه‌ای منشعب در قسمت انتهایی، قسمت پایین گیاه کرکدار و قسمت بالای آن بدون کرک است. برگ‌های آن دارای بریدگی و نخی شکل، گل‌های آن به رنگ زردِ روشن و میوه‌اش خورجین و باریک به وضع قائم بر روی ساقه ظاهر می‌شود که در آن تعدادی دانه‌ی ریز وجود دارد. دانه‌ها (خاکشیر) در دو رنگ است یکی مایل به قرمز و طعم آن کمی تلخ و دیگری به رنگ قرمز تیره می‌باشد.نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، خاکشی، خاکشیر، بذرالخمخم، بزرالخمخم، خبه و شفتره نامیده شده است.بخش مورد استفاده دانه خاکشیر ، نحوه مصرف معمولاً خاکشیر را به صورت خیسانده در آب استفاده می‌کنند و روش‌های مصرف مختلف دیگری نیز دارد.طبیعت آن گرم و تر است.
نام علمی :Descurainia Sophia (L.) webb.، نام فرانسه گیاه Sisymbre، نام فرانسه خاکشیر (دانه ی گیاه) Semence de velar و نام انگلیسی خاکشیر London rocket می‌باشد
ترکیبات شیمیایی :روغن چرب، اسانس روغنی، مواد بنزیل، آلیل، آلکالوئید فرار، ایزوسیانات، ویتامین C و موسیلاژ در آن مشخص شده است. در دانه خاکشیر از نظر ارزش غذایی فقط پروتئین و چربی وجود دارد و تقریباً فاقد عناصر مغذی می‌باشد.

خواص

برطرف کننده یبوست و خنک کننده، ضد التهاب کلیه و تب‌بر، نرم کننده سینه و دفع کننده کرم معده، خارج کننده اخلاط سینه و ریه و ضد کهیر و التهابات پوستی، برطرف کننده گرفتگی صدا و آواز و اشتهاآور، التیام‌بخش زخم‌ها و ضد استسقاء، مقوی معده و آسان کننده هضم غذا، کاهنده ورم دستگاه تناسلی و برطرف کننده ترشحات زنانگی، خارج کننده سنگ کلیه و صفرابر، تحلیل برنده ورم بیضه‌ها و ضد اسهال، آرام کننده حرکات دودی روده‌ها و تمیزکننده معده، تصفیه کننده خون و رفع کننده عفونت روده‌ها می‌باشد. در ضمن برای رفع جوش‌های صورت، خارش بدن، تنبلی روده‌ها، لکه‌های پوستی، سرخک و مخملک نیز مفید است. در استعمال خارجی دود حاصل از سوختن خاکشیر تسکین دهنده درد گوش و بخور خاکشیر سیب رفع سنگینی گوش می‌شود. خاکشیر به صورت ضماد تحلیل برنده ورم پستان، ورم بناگوش و نقرس است. خاکشیر در معده حل نمی‌شود و بدون تغییر شکل از بدن دفع می‌شود و فقط عمل مکانیکی آن باعث تحریک عمل روده‌ها و لینت مزاج می‌شود.
منع مصرف : خاکشیر را نباید آسیاب کرد زیرا مواد سمّی موجود در آن خارج شده و زیان‌آور است.خاکشیر و دیگر گیاهان ملین ثابت شده است که مصرف دراز مدت آن‌ها، موجب تنبلی روده و وابستگی به آن می‌شود و همچنین عارضه‌ای به نام «مگاکولون» یعنی گشادی و نارسایی عضلانی روده بزرگ را ایجاد می‌کند که بیماری سخت و خطرناکی است. علاوه بر این مصرف زیاد خاکشیر  در دوران شیردهی ممکن است سبب افزایش موقتی نفخ شکم مادر و بروز نفخ و دل درد در نوزاد شود.