اهداء خون، اهداء زندگی
در ایالات متحده آمریکا، در هر 2 ثانیه نیاز به انتقال خون وجود دارد. حداقل دو مرتبه در سال اهداء خون برای افرادی که به گروهی خونی شما نیازمندند، می‌تواند دنیایی متفاوت بسازد. کسانی که دارای گروه‌های خونی نادر مانند گروه خونی AB با Rh منفی هستند بایستی مخصوصاً به طور مرتب خون اهداء نمایند.
خون رودخانه‌ی زندگی است که درون بدن‌هایمان جریان دارد. و واسطه‌ای است که از طریق آن مواد مغذی و اکسیژن به هر یک از میلیونها میلیون سلولی که بدن را تشکیل می‌دهند، انتقال می‌یابند و مواد دفعی به بیرون هدایت می‌شوند. خون همچنین به عنوان مکانیسم دفاعی از طریق آنتی ژن موجود در سلولهای قرمز و سفید عمل می‌کنند. هنگامی که برای نخستین بار مبادرت به انتقال آن کردند، متوجه شدند که نمی‌توان به طور تصادفی خونی را از یک فرد به فرد دیگر انتقال داد بدون آنکه پیش از آن بررسی نموده باشند که آیا گروه خونی آنها به یکدیگر می‌خورد یا خیر. همچنین، خون را نمی‌توان تولید کرد و در نتیجه، بیماران برای انتقال، وابسته به اهداء کنندگان هستند. به عقیده‌ی انجمن صلیب سرخ، در ایالات متحده هر روز در حدود 41000 سی سی اهداء خون مورد نیاز است. این مقاله اهمیت انجام آزمایش نوع گروه خونی شما و چگونگی تعیین آن را توضیح می‌دهد. مرجعی آماده، در قالب یک نمودار ارائه شده است، که تطابق وسازگاری انتقال خون را نشان می‌دهد.

چگونه نوع گروه خونی تعیین می‌گردد؟

جهت درک این مطلب که به چه علت انواع گروه خونی وجود دارد و چگونه طبقه بندی می‌شوند، فرد باید آگاهی یابد که خون در درجه‌ی اول از چه ساخته شده است. خون از سه جزء تشکیل شده است:
• پلاسما
• سلول‌های قرمز خون
• سلول‌های سفید خون

سلول‌های قرمز خون در درجه اول با توجه به برخی از مواد به ارث برده در سطح‌شان یعنی «مولدهای آنتی بادی» یا به اختصار «آنتی ژن» نوع شان را تعیین می‌کنند. آنتی بادی‌ها مکانیزم دفاعی بدن را تشکیل می‌دهند. آنها سیستم تهاجمی پیچیده‌ای هستند که برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا و یا میکروب تخصیص یافته‌اند.
همانند موشک‌های هدایت شونده، این آنتی بادی‌ها جهت نابودی عوامل بیماری‌زای خاص تولید می‌شوند. نوع آنتی ژنهایی که بر روی سطح سلول‌های قرمز خون وجود دارند از مادر و پدرتان به ارث می‌رسند. این آنتی ژن‌ها دارای برنامه‌ی کلی جهت ایجاد آنتی بادی هستند.
بنابراین آنتی ژن‌ها بخش مهمی از سلول‌های قرمز خون بوده و نوع گروه خونی را تعیین می‌کنند. اینها ممکن است کربوهیدراتها، گلیکوپروتئین‌ها، گلیکولیپدها و یا پوشش‌های کربوهیدرات در سلول باشند. می‌توان بر اساس وجود یا عدم وجود آنها خون را به انواع مختلفی طبقه بندی نمود. بر اساس وجود آنتی ژن‌های مختلف، 30 سیستم گروه خونی مختلف وجود دارد.

سیستم گروه خونی ABO با عامل Rh

یک سیستم کامل طبقه بندی گروه خونی بایستی شامل به رسمیت شناختن حدود 30 نوع آنتی ژن در سلولهای قرمز خون است. با این حال، پرکاربردترین سیستم طبقه بندی، ترکیبی از سیستم‌های ABO و (فاکتور رزوس) است. در این سیستم، نوع گروه خونی بر اساس حضور یا عدم حضورآنتی ژن‌های A و آنتی ژن‌های Bکه معمولاً در میان اکثریت مردم جهان یافت ‌می‌شوند، تعیین می‌گردد. سیستم طبقه بندی عامل رزوس بر اساس حضور یا عدم حضور آنتی ژن رزوس D می‌باشد. جدولی که در این بخش ارائه شده است، مبتنی بر ترکیب سیستمABO و فاکتور رزوس می‌باشد.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌نمایید، در این سیستم، چهار گروه خونی وجود دارد. که این گروه‌ها به شرح ذیل است:
• نوع «A»: سلول‌های قرمز خون دارای آنتی‌ ژن A بوده که آنتی بادی‌های آنتی B را که در پلاسما موجود می‌باشند را تولید می‌کنند.
• نوع «B»: سلول‌های قرمز خون دارای آنتی‌ ژن B بوده و آنتی بادی‌های آنتی A را که در پلاسما موجود می‌باشند را تولید می‌کنند.
• نوع «AB»: سلول‌های قرمز خون هم دارای آنتی‌ ژن A و هم آنتی ژن B می‌باشند، اما نه آنتی بادی‌های آنتی B و نه آنتی بادی‌های آنتی A را که نتیجتاً در پلاسما وجود ندارند را تولید نمی‌کنند.
• نوع «O»: سلول‌های قرمز خون دارای نه آنتی‌ ژن A و نه آنتی ژنB بوده اما آنتی بادی‌های آنتی A و آنتی B در پلاسما موجود می‌باشند.

فاکتور رزوس

آنتی ژن مهم دیگری نیز در سطح سلول‌های قرمز خون وجود دارد که ضرورت دارد در نظر گرفته شود. این آنتی ژن، آنتی ژن رزوس D نامیده می‌شود. مکانیزم این آنتی ژن مجدداً از پدر یا مادرتان به ارث می‌رسد. این امر محدوده‌ی دیگری را برای نوع گروه خونی تحت سیستمABO می‌افزاید. فردی که دارای یکی از چهار گروه خونی است ممکن است دارای رزوس D مثبت (RH+) یا روزس D منفی (Rh-) باشد. که تعداد انواع گروه خونی را به هشت می‌رساند:
(A Rh+, A Rh-, B Rh+, B Rh-, AB Rh+, AB Rh-, O Rh+, O Rh-)
اگر چه، مکانیسم آنتی ژن از پدر و مادر به ارث برده می‌شود، اما تا زمانی که نیاز نباشد وارد عمل شود، نهفته می‌ماند. آنتی بادی‌های آنتی A و آنتی بادی‌های آنتی B در طول اولین ماه پس از تولد، هنگامی که روده‌ی نوزاد از طریق غذا به وسیله‌ی باکتری آلوده می‌شود، ساخته می‌شوند. آنتی بادیRh-D از طریق حساس شدن جفت (و آن زمانی است که Rh مثبت مادر با نوزاد خود به هنگام تولد مبادله خون داشته باشد.) و یا از طریق انتقال خون تولید می‌شود.

انواع گروه خونی سازگار جهت انتقال

جدول زیر جهت بیان مسائل مربوط به سازگاری در طول انتقال خون آورده شده است. این جدول نشان می‌دهد که چه نوع گروه خونی را می‌توان با خیال راحت به نوع دیگر انتقال داد. بدین معنی که نشان می‌دهد، کدام گروه‌های خونی می‌توانند «دهنده» به «گیرنده»ی دیگر گروه‌های خونی باشند. سه نوع انتقال خون وجود دارد که می‌تواند با توجه به اجزائی که اهدا می‌شوند (سلولهای قرمز خون، پلاسما، یا خون کامل) به وجود آیند. همانگونه که در جدول زیر دیده می‌شود، سازگاری برای هر سه نوع متفاوت می‌باشد. در اینجا، عامل رزوس نیز در نظر گرفته شده است.

 برخی انواع نادر گروه خونی وجود دارد که دارای برخی آنتی ژن‌های نادر می‌باشد. اگر درصد وجود آنها را در سراسر جهان مقایسه کنید، گروه خونی O Rh+ متداول‌ترین و AB Rh- نادرترین آنهاست. همانطور که می‌بینید، در جدول بالا، AB Rh+ گیرنده‌ی جهانی سلول‌های قرمز خون است. اگر چه O Rh-، پیش از این به عنوان یک دهنده‌ی جهانی سلول‌های قرمز خون در نظر گرفته می‌شد، اما به دلیل مشکلات تطابق برای انتقال خون، دیگر چنین نیست. با این حال، هنوز هم می‌تواند در موارد اضطراری این انتقال خون صورت گیرد. گروه خونی AB یک دهنده‌ی پلاسمای جهانی است.
نوع گروه خونی که یک فرد به ارث می‌برد، به نوع گروه خونی که پدر و مادر او دارد، بستگی دارد. در این قسمت جدولی آورده شده که به گروه‌های خونی می‌پردازد که احتمال دارد در کودک بر مبنای گروه‌هایی که پدر و مادر او دارند، وجود داشته باشند.

در این قسمت مروری داریم بر توزیع گروه خونی در میان مردم آمریکا از اقوام مختلف (منبع: انجمن صلیب سرخ)

یک واقعیت ناچیز در نظر گرفته شده این است که بیش از 600 نوع مختلف آنتی ژن در سطح سلول‌های قرمز خون به غیر از گروه‌های خونی A و B وجود دارد. اگر چه گروه خونی بسیاری از افراد در سراسر جهان در سیستم گروه بندی ABO قرار می‌گیرند، اما جوامعی وجود دارند که دارای مجموعه‌ی منحصر به فردی از آنتی ژن هستند که در هیچ نقطه‌ای از جهان یافت نمی‌شوند. به عنوان مثال، دافی منفی Duffy-negative و Uمنفی U-negative دو نوع نادر گروه خونی هستند که تنها در میان جامعه‌ی آفریقایی آمریکایی پیدا می‌شوند. برخی از نمونه‌های دیگر در جدولی که در ذیل آماده کرده‌ایم، ارائه شده است.

هنگامی که شخصی دارای خونی با آنتی ژن‌های نادر است، در صورت نیاز به انتقال خون، هیچ چاره‌ای بجز یافتن تطابق و همتای درست وجود ندارد. چنانچه به طور اتفاقی دارای یکی از گروه‌های خونی نادر می‌باشید حتماً حداقل سالی یک مرتبه خون خود را اهداء نمایید. با این کار راه درازی را جهت ایجاد ذخایر مورد نیاز در موقعیت‌های اضطراری طی خواهید کرد.