مشخصات ظاهری : گیاهی است چند ساله و دارای پیازی تقریباً درشت با ساقهای توپر، استوانهای، ضخیم، صاف و قهوهای رنگ به ارتفاع حدود 90 سانتیمتر گاهی موارد بیشتر، برگهای آن متعدد، سبز تیره، نوک تیز، بیضوی و دراز، برگها در قسمت پایینی ساقه متقابل و در دیگر قسمتها نامنظم و در انتهای ساقهی گل دهنده یک دسته برگ وجود دارد و زیر برگها، گلها به صورت لاله سرنگون، دمگلدار و خمیده به رنگ قرمز نمایان میشوند. در نواحی معتدله اغلب کشورها خصوصاً کشورهای آسیایی و در ایران بیشتر در نواحی کوهستانی استانهای غربی کشور، اصفهان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری و فارس انتشار دارد. نامهای دیگر آن به فارسی و در کتب طب سنتی، لاله سرنگون، لاله واژگون و اشک مریم نامیده شده است. طبیعت لاله واژگون جایی ثبت نشده است بخش مورد استفاده گل و پیاز و نحوه استفاده به دلیل سمّی بودن گیاه فقط با دستور پزشک میباشد .
نام علمی : imperialis L.، نام فرانسه Fritillaire و نام انگلیسی آن Crown imperial میباشد.
ترکیبات شیمیایی : آلکالوئید سمّی ایمپریالین، پائی مین، مینی پائی مینین و غیره در آن مشخص شده است.
خواص
رفع کننده اخلاط خونی، تسکین دهنده درد سینه، تحلیل برنده ورمها (از جمله ورم گلو) و مسکن دردهای قاعدگی میباشد. در ضمن برای برونشیت، آسم، سرفه، اختلالات غدهها و ادرار کردن دردناک نیز مفید است.
منع مصرف : پیاز این گیاه سمی تر از سایر قسمتها است و با مصرف نادرست و تاثیر مواد موثره آن بر روی قلب ممکن است موجبات مرگ را فراهم آورد. این گل سازگاری زیادی با دامنه های سنگلاخی و صخره ای دارد. تحقیقات زیادی نشان می هد که تکثیرهای سنتی مانند فلس برداری و تقسیم پیاز در لاله واژگون نمی تواند روشی مناسب و کارا برای ازدیاد این گیاه باشد و تکنیک کشت بافت می تواند جهت تکثیر سریع و موثر باشد.
خواص درمانی این گیاه هنوز مورد بررسی کامل قرار نگرفته است، به طوریکه اطلاعات درباره آن منحصر به اظهار نظر محققین زمانهای خیلی قبل است.
از پیاز این گیاه به عنوان محرک دستگاه هضم و نرم کننده استفاده به عمل می آید و برای اینکار نیز 0/05 تا 0/30 گرم آن بکار می رود.
در بعضی کتب علمی برای آن اثر ضد رماتیسم ذکر شده است.
پیاز لاله سرنگون نرم کننده ورم های سفت و تحلیل برنده آنهاست.
از دم کرده گل های این گیاه برای تسکین دردهای قاعدگی استفاده می شود.
در طب چین از پیاز گونه های مختلف لاله سرنگون برای انواع ناراحتی های ریه و برای معالجه ورم گلو به کار برده می شود.
از جوشانده پیاز خشک برای تسکین سرفه ، آسم برونشیت و خنازیر استفاده می شود. برای درمان خنازیر 1/0 گرم خورده شود یا روغن ان مالیده می شود.
برای درمان درد کمر و سیاتیک 4 مثقال پیاز لاله سرنگون را پودر کرده و به همراه 4 مثقال گلاب خالص هر روز بر روی موضع بمالید.
برای درمان سوزش پای ناشی از ادرار کودکان ، پیاز آن را درون آتش سوزانده و خاکسترش را بر روی پای کودک می پاشند.
پیاز آن در بیماری های مفصلی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. هر گاه پیاز لاله سرنگون را با دنبه به مقدار مساوی بکوبند و با مقداری آب آنقدر بجوشانند تا آب آن بخار شده و روغن باقی بماند، ضماد این روغن به محل درد در بیماری سیاتیک مفید بوده و در معالجه بیماری مجرب است.
لازم به ذکر است در مصرف گیاهان دارویی بخصوص گیاهن دارویی سمی باید دقت شود و زیر نظر پزشک متخصص مورد استفاده درمانی قرار گیرد. استفاده نادرست از گیاهان دارویی گاهی عوارض جبران ناپذیری در پی دارد.