توضیحات تکمیلی

مشخصات ظاهری : گیاهی است علفی، چند ساله و دو پایه به ارتفاع حدود 5 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر با ساقه‌های راست، چهارگوش و پوشیده از تار و پرزهای گزنده‌ی چسبناک، برگ‌های آن متقابل، بیضوی، پهن، نوک تیز و دندانه‌دار و گل‌های آن به رنگ سبز روشن یا کمی زرد و واقع بر روی دو پایه‌ی جداگانه می‌باشند. ریشه‌ی گیاه خزنده و ریزوم دار است که از آن ساقه‌های هوایی و گیاهان زیاد و تازه‌ای به وجود می‌آید. تخم آن نیز کمی پهن، نرم، براق، تیره رنگ و به ابعاد تخم کتان می‌باشد. در اغلب کشورها و در ایران بیشتر در سراسر نواحی استان‌های شمالی، آذربایجان شرقی و غربی، کرمانشاه، همدان، کردستان و خراسان رضوی انتشار دارد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، گزنه معمولی، گزنه دو پایه، قُرَیص، گزنه کبیر و اَنجُرَة کبیر نامیده شده است.بخش مورد استفاده برگ. در ضمن قسمت‌های دیگر گیاه نیز خواص دارویی دارند. نحوه مصرف معمولاً برگ‌ها را به صورت دم کرده، جوشانده و یا ضماد استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. از برگ‌های سبز و جوان گزنه در سوپ و سالاد استفاده می‌شود. طبیعت آن گرم و خشک می‌باشد.

نام علمی : Urtica diocia L.، نام فرانسه Grande Ortie و نام انگلیسی آن Large nettle می‌باشد.

ترکیبات شیمیایی : ماده‌ی لسیتین، کولین، گلوکوزید قرمز کننده پوست، موسیلاژ، تانن، اسید فرمیک، پروتئین، مواد معدنی، گوگرد، ماده‌ی قرمز رنگ اورتی سین، کلروفیل، آهن، پتاسیم، هیستامین، لیکوپن و ویتامین‌های A, B, C, K در آن تشخیص داده شده است.

خواص

تقویت کننده دستگاه هاضمه و بندآورنده خونریزی، بازکننده قاعدگی و دفع کننده خون ادرار، شیرافزا و صفرابر، تقویت کننده حرکات دودی شکل روده و خلط‌آور، ادرارآور و کاهنده قند خون، تقویت کننده نیروی جنسی و آماده‌ساز رحم برای پذیرش اسپرم، تصفیه کننده خون و ضد آلرژی، ضد انگل و تحریم و تقویت کننده دستگاه ادراری، خارج کننده اخلاط روده و کاهنده غلظت خون می‌باشد. در ضمن برای ناراحتی‌های پوستی خصوصاً اگزماهای مزمن و اگزماهای ناشی از داء الصدف، نزله، بیماری‌های جلدی، عفونت مثانه، دردهای روماتیسمی، نقرس، آرتریت، آرتروز، درد سیاتیک، کهیر، فشار خون بالا، گرفتگی‌های کبدی، بواسیر، کم خونی، ناراحتی‌های کلیه و رشد موها نیز مفید است. در استعمال خارجی له شده برگ گزنه یا جوشانده آن،‌ التیام‌بخش زخم‌ها و اولسرهای چرکین می‌باشد و جوشانده‌ی آن به صورت غرغره برای ورم لوزه، آفت دهان و التهاب لثه‌ی دندان مؤثر است.

منع مصرف : استفاده از گزنه برای خانم‌های باردار و مادران شیرده، کودکان کمتر از دو سال ممنوع است.

گیاه گزنه می‌تواند با داروهای زیادی مانند داروهای مدر، داروهای فشار خون، داروهای دیابت، رقیق‌کننده‌های خون و لیتیوم تداخل پیدا کند.

مصرف گزنه خشک یا پخته شده به طور کلی بی خطر است. اما ممکن است به طور خفیف با عوارض جانبی اندکی رو به رو شویم. با این حال، هنگام دست زدن به برگ های تازه گزنه احتیاط کنید، زیرا خارهای مو مانند آنها می توانند به پوست شما آسیب برسانند. این خارها می توانند مجموعه ای از مواد شیمیایی را وارد بدن نمایند، از جمله:

• هیستامین
• سروتونین
• لکوترین ها
• اسید فرمیک
• استیل کولین

این ترکیبات می توانند باعث ایجاد جوش، برجستگی، کهیر و خارش شوند.