مشخصات ظاهری : گیاهی است با برگهایی غلافوار به ارتفاع حدود یک متر و عرض 10 الی 12 سانتیمتر و گلهای آن مجتمع به صورت سنبله و به رنگ زرد میباشند. زُرنباد ساقهی زیرزمینی گیاهی است با سطح خارجی تیره و مغز مایل به زرد، طعم آن تند و کمی تلخ و از آن کمی بوی کافور متصاعد میشود. زرنباد را پس از بیرون آوردن از زمین تمیز کرده و جوش میدهند، سپس آن را ورق ورق کرده که زودتر خشک شود و پس از خشک شدن کرمی رنگ میشود. نامهای دیگر ساقهی زیرزمینی گیاه در کتب طب سنتی و به عربی، زُرُنباد، زُرُنبا و عرق الکافور نامیده شده است. بخش مورد استفاده ساقهی زیرزمینی ، نحوه مصرف معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده میکنند و در طب سنتی برای درمان بیماریها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز میکند. طبیعت آن گرم و خشک است.
نام علمی : Zingiber zerumbet (L.) Sm و نام فرانسه ساقهی زیرزمینی آن Zerumbet میباشد
ترکیبات شیمیایی : وجود اسانس روغنی فرّار، املاح معدنی، اسیدهای آمینه، ویتامینها، اسیدهای آلی، رزین و گم در آن تشخیص داده شده است.
خواص
فرحبخش و مقوی دل و دماغ، ضد تهوع و قاعدهآور، مسهل سودا و ادرارآور، ضد خفقان و خارج کننده گازهای روده، مسکن سرفههای مزمن و تصفیه کننده خون، تقویت کننده عمومی بدن و تحریک کننده نیروی جنسی، بادشکن و ضد نفس تنگی، حل کننده خون لخته شده در رگها و ضد التهاب میباشد. در ضمن برای ضعف عمومی پس از زایمان خانمها، کم خونی، سرگیجه، آسم، بیماریهای قلبی، سوزش مجاری ادراری و قاعدگی دردناک نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد تحلیل برنده ورمهای سرد و قطع کننده تب کودکان و به صورت جوشاندهی غلیظ تسکین دهنده دردهای روماتیسمی و جلوگیری کننده از ریزش موها میباشد.
منع مصرف : در طب سنتی بین حکما و کارشناسان گیاهی دارویی اتفاق نظر وجود دارد که زُرنباد از نظر خواص درمانی تقریباً جانشین زنجبیل میباشد. زیادهروی در مصرف آن برای قلب زیانآور میباشد.