مشخصات ظاهری : گیاهی است علفی و دو ساله به ارتفاع حدود 20 سانتیمتر گاهی موارد بیشتر با ساقههایی علفی، منشعب، تو خالی و ریشهدار، برگهای آن خوشبو و دارای بریدگی عمیق و مرکب از چند برگچهی دندانهدار به رنگ سبز تیره میباشند. گلهای آن سفید مایل به سبز که در انتهای شاخهی گل دهنده به صورت مجتمع ظاهر میشوند. میوهاش فندقه، تخم مرغی شکل، قهوهای رنگ با خطوط سفید و محتوی دو عدد تخم است. در ضمن ریشهی گیاه، کوتاه، عمودی و کمی ضخیم میباشد. اغلب در اراضی شور و مرطوب باتلاقها، کنار دریاها، نهرها و مردابها در سراسر اروپا، آسیا و آفریقا میروید. در ایران نیز به طور خودرو بیشتر در مناطق گرمسیری استان سیستان و بلوچستان، نواحی کوهستانی چهارمحال و بختیاری، بندر عباس، مکران و خوی انتشار دارد.بخش استفاده برگ ، ساقه ، تخم و ریشه نحوه مصرف معمولاً برگ و ساقههای گیاه را به صورت خام یا پخته مصرف میکنند و ریشه و تخم گیاه نیز به صورت دم کرده، جوشانده، ضماد و غیره در طب سنتی کاربرد دارند. نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، کرفس وحشی، کرفس الماء، کرفش و کرسب نامیده شده است. طبیعت کرفس گرم و خشک است.
نام علمی : Apium graveolens L نام فرانسه Celeri sauvage و نام انگلیسی آن Wild celery میباشد.
ترکیبات شیمیایی : ریشهی این گیاه دارای مقدار کمی اسانس، اولئورزین، قندهای مختلف مانند مانیت و اینوزیت و همچنین آسپاراژین، تیروزین، کولین و گلوکوزیدی به نام آپی ئین است.
تخم کرفس : آلبومین به مقدار زیاد، کلسیم، مواد غیر محلول و غیره در آن مشخص شده است.
خواص
خواص درمانی برگه و ساقه : تقویت کننده معده و خنک کننده، آرامبخش و اصلاح کننده مزاج، هضم کننده غذا و مفید برای اختلالات گوارشی میباشد. در استعمال خارجی ضماد برگ آن تحلیل برنده ورمها است.
خواص درمانی ریشه کرفس : رفع کننده سکسکه و ضد دلپیچه، مسکن درد پهلو و ضد نفس تنگی، محرک اشتها و مقوی نیروی جنسی، ضد نفخ و بازکننده گرفتگیها، رفع کننده انسدادهای کبدی و پاک کننده کلیهها میباشد. در ضمن برای مثانه، لرزههای بلغمی، دردهای لگن خاصره، سیاتیک، نقرس، درد پشت و برای اکثر بیماریهای سرد بلغمی نیز مفید است. از نظر خواص درمانی، ریشهی گیاه نسبت به سایر قسمتهای گیاه قویتر میباشد.
خواص درمانی تخم کرفس : هضم کننده غذا و باز کننده انسداد و گرفتگیها، ضد استسقاء (آب آوردن قسمتهایی از بدن) و سرشار از ویتامین C، محرک اشتها و تقویت کننده معده، تقویت کننده نیروی جنسی و رفع کننده سوزش ادرار، لاغر کننده و کاهنده فشار خون، آرامبخش و ضد اضطراب، کاهنده ورم مفاصل و ضد اسپاسم عضلانی، مدر و ضد باکتری، ضد التهاب و کاهنده اسید اوریک، تقویت کننده عضلات رحم و افزاینده جریان خون قاعدگی، کاهنده فشار شدید رگها و جلوگیری کننده از ابتلا به انواع سرطانها میباشد. در ضمن برای دردهای سیاتیکی، آرتروز و نقرس، دردهای عمومی بدن، پیچش رودهها، تهوع، درد پهلو، نفخ شکم، ورم روده و تشنج نیز مفید است. در استعمال خارجی پودر شده آن به صورت ضماد از بین برنده زگیلها میباشد.
منع مصرف : کرفس با توجه به خواص و فواید زیادی که دارد اگر بی رویه مصرف شود زمینه ساز بروز بسیاری از بیماری های خطرناک در بدن می شود.
استفاده از رژیم های غلط، عوارضی همچون گود رفتن زیر چشم ها، لاغر شدن صورت، بالا رفتن چربی خون، عصبی شدن، زود رنج شدن، کم شدن آب زیر پوست را رخ می دهند.استفاده روزانه از آب کرفس به هیچ عنوان به افراد توصیه نمی شود چرا که کرفس از سبزی هایی است که ( اگزالات) فراوانی دارد و تجمع اگزالات در بدن، به خصوص در افرادی که کلیه و مثانه سنگ ساز دارند، می تواند باعث به وجود آمدن یا بزرگ تر شدن سنگ های اگزالاته شود.
دریافت بیش از اندازه اگزالات عاملی مهم در از بین رفتن عناصر 2 ظرفیتی مانند کلسیم، روی، فسفر، منیزیم و منگنز است که برای بدن بسیار ضروری هستند و کمبود آنها نیز بسیار خطرناک است.
کسانی که مبتلا به صرع هستند نباید کرفس مصرف کنند.کسانی که دچار اسهال هستند باید از خوردن کرفس خودداری کنند مصرف کرفس و تخم کرفس برای زنان باردار نیز توصیه نشده است و موجب سقط جنین شود. همچنین ممکن است منجر به صرعی شده کودک شود .افراد حساس به نور از خوردن بیش از اندازه دانه کرفس خودداری کنند.تخم کرفس برای ریه مضر است.