توضیحات تکمیلی

شکل ظاهری : درخت به همچون درختچه ای کوتاه و دائمی رشد می کند و گیاهی از خانواده گل سرخیان به شمار می رود که میوه ای گرد، کروی و بیضی مانندی دارد که در سایز متوسط رشد می کند که قسمت گوشتی آن کمی سفت است به همین دلیل بیشتر آن را طبخ داده و سپس آن را مصرف می کنند که بسیار معطر است و فضای خانه را عطرآگین می کند، علاوه بر آن از میوه این گیاه برای تهیه مربا و … نیز استفاده می کنند که به دلیل خاصیت دارویی و درمانی زیادی که دارد بسیاری از افراد در فصل پاییز از آن استفاده می کنند و آن را بر روی بخاری یا چراغ گذاشته و پس از پخته شدن آن را میل می کنند.

در مرکز قسمت گوشتی این گیاه چندین دانه بیضی شکل کوچک به رنگ سیاه مایل به قهوه ای وجود دارد که این دانه ها نیز به دلیل خاصیت دارویی و درمانی ای که دارند مصرف می شوند طوریکه بسیاری از عطاری ها و فروشندگان داروهای طب سنتی دانه های آن را به صورت جدا به فروش می رسانند.

میوه این گیاه در ابتدای رشد به رنگ سبز است که به هنگام رسیدن به رنگ زرد تغییر پیدا می کند که دارای گل های سفید و زرد رنگی است که در فصل بهار شکوفه می دهد و منظره زیبایی را نمایان می کند که گل های آن جاذب حشرات مختلفی همچون زنبور عسل و پروانه است؛ درختی خود گرده افشان به شمار می رود که گرده افشانی آن توسط باد و حشرات انجام می شود.

در نواحی معتدل اغلب کشورها و در ایران به صورت پرورشی در بیشتر نواحی معتدل کاشته می‌شود و به حالت وحشی نیز در نواحی جنگلی استان‌های شمالی انتشار دارد.

طب سنتی طبیعت آن گرم و تر است.  نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و محلی، به، آبرود، سَفَرجَل و شال به نامیده شده است.

نام علمی : Cydonia oblonga Mill.، نام فرانسه درخت Cognassier، نام فرانسه میوه (به) Coing، نام انگلیسی درخت Quince و نام انگلیسی میوه Quince می‌باشد.

ترکیبات شمیایی : آب، مواد قندی، کربوهیدرات‌ها، خاکستر، کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، تیامین، رایبوفلاوین، نیاسین، سدیم، مواد نشاسته‌ای، ویتامین ث و ویتامین‌های B3, B2, B1, A در آن تشخیص داده شده است.

انواع درخت به

 درخت به قرمز:درخت به قرمز بومی ایتالیاست که میوه آن ظاهری گرد و کروی مانند به رنگ قرمز با عمر اقتصادی 40 سال دارد که نسبت به خشکی مقاوم است و از سال دوم رشد خود شروع به باردهی می کند که بیشتر از آن برای تازه خوری و تهیه مربا ارگانیک استفاده می کنند که از رشد آسان و سریعی برخوردار است.

درخت به لیمو:درخت به لیمو یک از واریته های درخت به، به شمار می رود که به رنگ لیمویی است که عمر اقتصادی آن برای رشد 40 سال است که در بیشتر مناطق رشد می کند که بسیار آبدار، گوشتی و کمی سفت است که طعم به نسبت ترشی نیز دارد که قابلیت انبارداری بالایی دارد.

درخت به ایتالیا:درخت به ایتالیا بومی ایتالیا است که میوه کرمی مایل به زردی دارد که باردهی آن از سال دوم و سوم شروع می شود که در سایز درشت رشد و بسیار گوشتی است که طعم دلچسبی دارد و فضا را به هنگام پخت و پز عطرآگین می کند که استفاده های مختلفی از آن می کنند.

درخت به ترش آذربایجان:درخت به ترش آذربایجان طعم ترشی دارد که بسیار آبدار و به رنگ زرد است که ظاهری گرد و گلابی شکل دارد که نسبت به سرما و آبیاری مقاوم است و از باردهی بالایی برخوردار است و برای کاشت در بیشتر مناطق مناسب است.

درخت به شاهرود:درخت به شاهرود میوه ای در سایز متوسط به رنگ کرم مایل به زرد تولید می کند که عمر اقتصادی آن به بیش از 40 سال می رسد و به صورت درختچه ای کوتاه رشد می کند که قدرت انبارداری بالایی دارد و دارای طعم شیرینی است و برای تازه خوری و مربا مناسب است.

درخت به اصفهان:درخت به اصفهان از قدرت انبارداری بالایی برخوردار است که برای تازه خوری و تهیه مربا رقم مناسبی است که طعم دلچسبی با عطر ماندگار دارد که دارای شاخه و برگ جمع و جوری است که عمر اقتصادی آن به 50 سال نیز می رسد.

درخت به آمریکایی:درخت به آمریکایی بومی آمریکا است که عمر اقتصادی آن 40 سال است که میوه گلابی شکلی به رنگ کرم مایل به زرد دارد که از سال دوم شروع به باردهی می کند و نوبرانه می دهد که طعم دلچسبی دارد و میوه های آن در سایز متوسط رو با بالا رشد می کنند.

درخت به آناناسی:درخت به آناناسی به رنگ سبز است که در سایز درشت رشد می کند که عمر اقتصادی آن 40 سال است، دارای طعم شیرینی است و باردهی خوبی دارد و نسبت به خشکی و همچنین سرمای هوا مقاوم است.

درخت به ژاپنی:درخت به ژاپنی دارای گل های قرمز رنگ زیبایی است که به هنگام شکفتن منظره زیبایی را نمایان می کند و همانطور که از نامش پیداست بومی کشور ژاپن است که به صورت درختچه ای کوتاه با باردهی بالا رشد می کند.

درخت به وحشی:درخت به وحشی در سایز متوسط رشد می کند که به رنگ زرد است و طعم شیرینی دارد که عمر اقتصادی آن به بیش از 35 سال می رسد که نسبت به سرما مقاوم است که طعم دلچسب و معطری دارد و در بیشتر مناطق رشد می کند.

روشهای تکثیر درخت به:درخت به از طریق بذر، قلمه، پیوند، پاجوش و خواباندن تکثیر می شود.

کاشت بذری درخت به:در کشت بذری دانه های درخت به را از قسمت گوشتی گیاه جدا کنید سپس آنها را در داخل دستمال کاغذی مرطوب به مدت 24 تا 48 ساعت قرار دهید، گلدانی با زهکشی مناسب تهیه کنید و بذر گیاه را در داخل آن بکارید و با مقداری کود نرم روی بذر را بپوشانید و گیاه را آبیاری کنید و تا زمان جوانه زنی نگذرید بستر مورد کشت خشک شود. پس از مدتی بذر جوانه می زند و جوانه های رشد یافته آن از زیر خاک بیرون می آیند، زمانیکه گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید آن را به گلدان بزرگتر و در نهایت به زمین اصلی منتقل کنید، برای این منظور گودالی به اندازه دو برابر ریشه گیاه ایجاد کنید و نهال به دست آمده حاصل از کاشت بذر را در داخل آن بکارید و گیاه را آبیاری کنید تا گیاه رشد خود را ادامه دهد.

کاشت قلمه درخت به:در کاشت قلمه درخت به، درختی را انتخاب کنید که از باردهی خوبی برخوردار است سپس قلمه های خشبی درخت به را در فصل پاییز و اوایل فصل زمستان از درخت به با ارتفاع 20 تا 25 سانتیمتر تهیه کنید و قلمه های خیر خشبی این گیاه را در فصل تابستان و اوایل فصل پاییز از درخت به تهیه کنید، گودالی در عمق مناسب ایجاد کنید و از هورمون ریشه زایی بر روی قلمه استفاده و قلمه را در درون گودال بکارید و آن را آبیاری کنید که پس از گذشت مدتی قلمه ریشه دار می شود و شروع به رشد می کند.

پیوند زدن درخت به:برای پیوند زدن گیاهان حاصل از رشد بذری می بایست به عنوان پایه برای تکثیر درخت به از طریق پیوند استفاده نمود و معمولا پیوند را از ارقامی به دست می آورند که دارای باردهی خوب و همچنین شکل و کیفیت میوه مناسبی هستند که از روش های مختلف پیوند می توان به روش پیوند نیمانیم، زبانه ای و زینی اشاره نمود.

پاجوش درخت به:در کنار درخت به پاجوش های زیادی رشد می کند که شما می توانید آنها را از ریشه خارج و در بستر دیگری از خاک مورد کشت بکارید برای این منظور گودالی در ابعاد و عمق مناسب ایجاد و پاجوش ها را در داخل آن و درست در مرکز گیاه بکارید و در نهایت گیاه را آبیاری کنید تا رشد خود را آغاز کند.

خواباندن شاخه درخت به:خواباندن شاخه کار چندان سختی نیست در این روش یکی از شاخه های بلند گیاه را در نزد درخت در داخل خاک قرار دهید و روی آن را با خاک بپوشانید که پس از مدتی به دلیل قرار گرفتن شاخه در زیر خاک و تغذیه از درخت شاخه ریشه دار می شود که در این هنگام شما می توانید شاخه را از درخت قطع کنید تا گیاه رشد خود را شروع کند که پس از مدتی می توانید گیاه را جابجا و در بستر مورد کشت بکارید.

روشهای هرس درخت به:درخت به نیاز به هرس آنچنانی ندارد طوریکه این درخت در سالهای ابتدایی خود نیاز به هرس ندارد که در این سال ها بهتر است فقط پاجوش های گیاه را قطع کند و به هنگام هرس نیز صرفاً شاخه های بیمار و شکسته را از درخت قطع کنید، در کل درختی جمع و جور به شمار می رود.

شرایط اکولوژیک رشد درخت به:درخت به مانند درخت های دیگر به شرایط محیطی مناسب برای رشد نیاز دارد.

ارتفاع:درخت به همچون درختچه ای کوتاه رشد می کند که ارتفاع آن بسته به واریته های مختلف متغیر و بین 2 تا 7 متر است که البته ممکن است بیشتر و کمتر نیز شود.

نور:گیاهی آفتاب دوست به شمار می رود که در فصل شکفتن تا میوه دهی نیاز به نور کامل خورشید با حداقل 6 تا 9 ساعت نور خورشید دارد.

دما:دمای مناطق گرمسیری و نیمه سرد را برای رشد و نمو می پسندد که دمای مناسب برای رشد این گیاه در فصول مختلف سال بین 5- تا 45 درجه سانتی گراد است که تا دمای 7- را تحمل می کند. توجه داشته باشید که میوه این گیاه نسبت به گلابی توان کمتری نسبت به سرما دارد.

خاک:درخت به در گستره وسیعی از خاک های غنی و حاصلخیز به خصوص رسی و شنی رشد می کند که در این میان خاکهای اسیدی نسبت به خاک های قلیایی بهترند. برای رشد این گیاه از خاک های آهکی استفاده نکنید چرا که درخت به در خاک های آهکی رشد نمی کند.

آبیاری:به آبیاری متوسطی نیاز دارد بنابراین هفته ای دوبار آبیاری برای رشد این گیاه کافی است که دارای ریشه ای سطحی است که نمی تواند عدم آبیاری طولانی مدت را طاقت بیاورد و در صورت عدم آبیاری میوه آن کوچک می شود.

فاصله کاشت:فاصله کاشت بین درخت ها 3 تا 4 متر و فاصله بین ردیف ها نیز 3 متر است.

خواص

فعال کننده معده و روده‌ها و تقویت کننده اعصاب و قوای مغزی، مقوی قلب و نرم کننده سینه، ضد افسردگی و آرام کننده، دفع کننده اخلاط خونی و تحلیل برنده ورم حاد روده‌ها، باز کننده گرفتگی صدا و مولد کالری، انرژی‌زا و اشتهاآور، کاهنده ترشحات بزاق و رشد دهنده جنین، تقویت کننده اعمال دستگاه هضم و جلوگیری کننده از پیری زودرس، تقویت کننده رحم و بندآورنده استفراغ می‌باشد. در ضمن برای خاک‌خوری، سل ریوی، وسواس و خونروی‌های بواسیری و رحمی نیز مفید است. استفاده از جوشانده‌ی خلال خشک شده به، به صورت غرغره از بین برنده درد و التهابات گلو می‌باشد. خلال میوه‌ی به، به صورت جوشانده بندآورنده اسهال‌های ساده و خونی است. در استعمال خارجی ریختن چند قطره آب به در مهبل، برطرف کننده ترشحات مهبلی، التیام‌بخش جراحات مجرای ادراری و رفع کننده سوزش آن می‌باشد لازم به تذکر است که باید بهداشت رعایت شود. 

یک عدد بِه را به صورت خلال درآورده و در یک لیتر آب بجوشانید تا آب آن به نصف تقلیل یابد محلول مذکور به صورت تزریقات مهبلی برای افتادگی رحم و به صورت تنقیه برای افتادگی رکتوم (آخرین قسمت روده‌ی بزرگ) می‌تواند مؤثر باشد. پرزِ روی پوست میوه‌ی به نیز بسیار قابض و برای حلق و صدا مضر است.

منع مصرف : خوردن میوه‌ی بِه به صورت خام توصیه نمی‌شود و بهتر است به صورت مربا یا فرآورده‌های مختلف دیگر استفاده شود.