مشخصات ظاهری : گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 20 سانتیمتر گاهی موارد بیشتر و شاخههای آن کم و شکننده میباشند. برگهای آن دارای بریدگیهای عمیق و نامنظم و گلهای آن کوچک و زرد رنگ که در انتهای شاخه ظاهر میشوند. میوهاش غلافی شکل و در حالت رسیده قرمز رنگ است و محتوای میوه تعدادی دانهی کوچکتر از عدس، کروی شکل، کمی پهن و به رنگ سرخ، زرد و یا سفید میباشد که بیشتر به رنگ سرخِ مایل به سفیدی هستند.نحوه مصرف معمولاً به صورت دم کرده، ضماد و یا خیسانده در آب ولرم استفاده میکنند و در طب سنتی برای درمان بیماریها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز میکند. نامهای دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، تودری، قُدُّومِه شیرازی، قُدُّومِه ، بذر الخمخم، بذر الهوه، قصیصه و توذریج نامیده شده است. در بعضی از کتب طب سنتی به آن خاکشیر درشت نیز گفته شده است.بخش مورد استفاده دانه قُدُّومِه میباشد ، طبیعت آن گرم و تر است.
نام علمی : Sisymbrium officinale Scop.، نام فرانسه گیاه Velaret و نام انگلیسی آن Hedge mustard میباشد.
ترکیبات شیمیایی : مواد موجود در دانه : موسیلاژ، لسیتین، گلوکوسینولیت و ویتامین C در آن تشخیص داده شده است.
خواص
رفع کننده سرفههای خشک و خونی و برطرف یا قطع کننده اخلاط لزج سینه و ریه، نرم کننده سینه، حلق و حنجره و صاف کننده صدا، ضد سرماخوردگی و ملین، هضم کننده غذا و همراه با رژیم غذایی چاق کننده، خارج کننده سموم از بدن و بازکننده رنگ و رخسار میباشد. در ضمن برای گلودرد نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد تحلیل برنده ورم زیر چشم و محلل ورمهای سفت از قبیل ورمهای پشت گوش، پستان و بیضهها است. در ضمن برای مداحان و آوازهخوانان جهت صاف شدن صدایشان دارویی بسیار مؤثر میباشد.
منع مصرف : زیادهروی در مصرف قُدُّومِه سبب بروز اختلالات تیروئیدی میشود و اشخاص تیروئیدی از مصرف آن باید خودداری کنند. در ضمن مصرف زیاد دانههای خشک قُدُّومِه سبب انسداد سریع رودهها میشود