نکات قابل توجه :

هورمون دوپامین مهارکننده اصلی ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز است. بنابراین پرولاکتین زمانی تولید می‌‌شود که دوپامین حضور نداشته باشد.

مغز و روده ارتباط نزدیکی با هم دارند.  زیرا از تعداد زیادی سلول عصبی ساخته شده که مولکول‌های انتقال‌دهنده عصبی از جمله دوپامین را تولید می‌کنند، به همین دلیل  روده  ،  مغز دوم نامیده می‌‌شود. گونه‌هایی از باکتری که در روده زندگی می‌‌کنند که  می‌توانند هورمون دوپامین را تولید و به نوبه خود حالت روحی و رفتار ما را بهبود دهند. برخی از این باکتری‌ها (پروبیوتیک‌ها)می‌توانند احساس خشم و استرس را کاهش دهند.

بیماریهای مرتبط :

انواع شیزوفرنی منفی با سطوح پایین دوپامین در قسمت‌های خاصی از مغز مرتبط است .

اختلال دوقطبی  با افزایش سطح دوپامین در حالت شیدایی،  سبب بیش فعالی اجتماعی و جنسی می‌‌شود. شیدایی را می‌توان با داروهای مسدودکننده دوپامین کاهش داد.

اختلال عاطفی فصلی یا SAD شرایطی است که فرد در فصل زمستان دچار ناراحتی و افسردگی می‌‌شود عدم دریافت کافی نور خورشید منجر به کاهش انتقال‌دهنده‌های عصبی بهبوددهنده حالت روانی می‌‌شود. از جمله این انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین است که نور خورشید می‌تواند تولید آن را افزایش دهد.

پرهیزات :

مصرف زیاد چربی های اشباع شده مانند چربی حیوانی، کره، لبنبات پرچرب، روغن پالم، روغن نارگیل و ... می‌تواند تولید دوپامین توسط مغز را را با اختلال مواجه  و سبب ضعف حافظه و کارکردهای شناختی در انسان شود .

  توصیه های طب سنتی برای افزایش دوپامین

غذاهای سرشار از پروتئین مانند گوشت مرغ، گوشت گاو، تخم مرغ، لبنیات و سویا می‌توانند سطح دوپامین را در مغز بالا و باعث بهبود تفکر عمیق و نیز حافظه شود.

لوبیای مخملی (بنفش) بخورید

این نوع لوبیا می‌تواند به طور طبیعی سطح دوپامین را در بیماران مبتلا به پارکینسون افزایش دهد،  نکته: مصرف مقادیر زیادی ار لوبیای بنفش باعث سمی شدن بدن می‌‌شود و باید در مصرف آن حد اعتدال رعایت شود.

ورزش کردن باعث افزایش سطح هورمون اندورفین و بهبود حالت روحی می‌‌شود. پس از 10 دقیقه تمرین هوازی (ایروبیک) بدن شروع به تولید این هورمون و پس از 20 دقیقه به حداکثر مقدار خود می‌رسد. با وجود این که این تأثیر مثبت الزاماً به دلیل افزایش سطح دوپامین نیست اما ورزش می‌تواند تولید دوپامین را در مغز افزایش دهد و سبب تاثیر مثبت در بدن شود

خواب کافی داشته باشید آزاد شدن دوپامین  باعث ایجاد احساس هشدار و بیداری در مغز می‌‌شود. زمان مناسب برای بیدار شدن سطح دوپامین به طور طبیعی افزایش و موقع مناسب برای خواب این مقدار کاهش پیدا می‌کند. نداشتن خواب کافی باعث می‌‌شود که این روند طبیعی دچار اختلال شود.

وقتی افراد شب خود را مجبور به بیدار ماندن می‌‌کنند گیرنده‌های دوپامین در مغز صبح روز بعد کاهش پیدا می‌‌کنند. و باعث خواب آلودگی  در روز می‌‌شوند، بعد از یک شب بی‌خوابی کمبود دوپامین سبب مختل شدن تمرکز و تعادل می‌‌شود.

گوش دادن به موسیقی بی کلام یک راه جذاب برای افزایش ترشح دوپامین  و فعال شدن نواحی مرتبط با لذت و پاداش در مغز است. پس هر نوع موسیقی الزاماً سطح دوپامین را افزایش نخواهد داد.

مدیتیشن راهی برای پاک کردن ذهن و تمرکز بر بدن است این کار باعث افزایش سطح دوپامین در مغز می‌‌شود.

جینکو بیلوبا یک گیاه محلی چینی است که عملکرد ذهنی، کارایی مغز و شرایط روحی را بهبود می‌دهد.

کمبود ویتامین و مواد معدنی مانند آهن، نیاسین، فولات و ویتامین B6  ممکن است در تولید دوپامین مشکل ایجاد کند .

ماده فعال کورکومین زردچوبه دارای خواص ضدافسردگی ست و می‌تواند سطح دوپامین را در مغز افزایش دهد.

روغن آویشن دارای خواص آنتی اکسیدان و آنتی باکتریال است و با افزایش دوپامین خاصیت ضدافسردگی دارد.

کمبود منیزیم با کاهش سطح دوپامین و افزایش ریسک افسردگی ارتباط داردآجیل پسته بادام فندق منابع  خوب منیزیم هستند .

چای سبز دارای آمینواسید ال‌تیانین با اثر مستقیم  روی مغز و  انتقال‌دهنده‌های عصبی از جمله دوپامین را در مغز افزایش میدهد.

یکی از نقش‌های ویتامین D  در بدن افزایش انتقال‌دهنده‌های عصبی از جمله دوپامین است.

اسیدهای چرب امگا 3 موجود در روغن ماهی دارای خواص ضدافسردگی است  این خواص ممکن است با افزایش سطح دوپامین در ارتباط باشند اما هنوز تحقیقات بیشتری برای اثبات این موضوع مورد نیاز است.

کافئین  با افزایش دوپامین باعث بهبود عملکرد شناختی مغز و کارایی آن می‌‌شود  البته  در خوردن این ماده حد اعتدال را رعایت کنید و از مصرف آن قبل از خواب خودداری کنید.

 نکنه : به خاطر خاصیت لذت‌بخشی که دوپامین دارد، معمولاً از داروهای حاوی دوپامین سوء استفاده می‌شود.

توصیه های حفظ سلامت :

وعده‌های نامرتب  غذا در زمان‌های نامشخص باعث تغییر ناگهانی مقدار هورمون‌هایی مانند دوپامین در بدن می‌شود.

 اولین قدم برای ایجاد یک سبک غذایی دوپامینی سالم صرف وعده‌های مرتب در زمان‌ مشخص است.

 صبحانه یک وعده بسیار مهم برای انسان است و مصرف مواد سالم در وعده صبحانه، بر انرژی کل روز ما تأثیر دارد. به همین خاطر بهتر است برای صبحانه از مواردی مانند آجیل، دانه‌های خشک، میوه، تخم‌مرغ و همچنین ماست پروتئینی استفاده شود. این مواد چربی پایین و پروتئین کافی دوپامین‌دار را به بدن شما می‌رسانند.

بهتر است چربی‌هایی مانند روغن کنجد، روغن زیتون و دیگر چربی‌های سالم را مورد استفاده قرار داده و مصرف سایر انواع چربی را به حداقل برسانید تا دوپامین کافی دریافت کرده و دیگر مواد مضر را نیز از

خود دور کنید. البته در زمان خرید این روغن‌ها، از کیفیت و سالم بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید.

معمولاً افراد در طول روز، 3 وعده غذایی را به‌صورت صبحانه، نهار و شام صرف می‌کنند. یک رژیم درست غذایی، باید حاوی وعده‌های زیاد با مقدار کمتر خوراکی باشد تا تدابیر افزایش دوپامین در آن به درستی رعایت شده باشد.

بنابراین این 5 وعده را می‌توانید به صورت «صبحانه – میان‌وعده قبل از نهار – نهار – عصرانه – شام» قرار دهید تا در طول روز دوپامین کافی (نه کم و نه زیاد، بلکه متعادل) را دریافت کرده و در جهت یک رژیم غذایی متعادل و سالم گام بردارید.

البته مصرف غذا به‌صورت اندک در وعده‌های پی‌در‌پی، چاقی را از شما دور می‌کند که دیگر مزیت داشتن سبک غذایی سالم است.

مصرف غذاهای آماده و فست‌فودها بشدت در کاهش و نامرتبی ترشح دوپامین در بدن ما نقش دارند.

اگر سلامتی‌ برای‌مامهم است، باید بتوانیم یک برنامه غذایی خوب داشته باشیم که سبب افزایش دوپامین شود.

مطمئناً در چنین برنامه‌ای، جایی برای غذاهای فرآوری شده وجود ندارد.

مصرف دمنوش‌های آرامش‌دهنده، می‌توانند نقش مهمی در تعادل دوپامین در بدن داشته باشند. بنابراین به‌جای مصرف قهوه، نسکافه و نوشابه‌های انرژی‌زا، از دمنوش‌ها استفاده کنید که افزایش دوپامین  را در برنامه شما ایجاد می‌کند.

از مصرف دمنوش‌ها غافل نشوید. چراکه علاوه بر موضوع افزایش دوپامین برای آرامش اعصاب و رهایی از بسیاری از بیمارها به شما کمک می‌کنند. مصرف دمنوش محدودیت مکانی ندارید و می‌توانید حتی در محیط کار هم به ‌جای قهوه، دمنوش میل کنید.

مهم‌ترین داورهای طبیعی که در افزایش دوپامین استفاده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

• زیتون از نوع «Olea europaea»
• سرشاخه‌های گلدار یا خشک شده گیاه «راعی»
• کپسول، قرص یا شربت گیاه «جینکوبیلوبا» (افزایش دوپامین با قرص)
• شربت گیاه «اسکوتلاریا»
• عصاره شبدر قرمز
• دانه سویا
• میوه و گیاه عناب
• مغز بادام درختی
• گل مغربی
• جوانه‌های گندم، جو و حبوبات
• انجیر خیس شده
• تخم کدو تنبل
• ادویه‌هایی مانند گلپر، زیره و آویشن

گیاهان و مواد طبیعی حاوی دوپامین برای درمان بیمارهای ناشی از کمبود آن بسیار زیاد هستند. از قدیم گفته‌اند: «پیشگیری بهتر از درمان است!» پس بهتر است قبل از ابتلا به یک عارضه جسمی، سبک غذایی خود را تغییر دهیم تا لازم نباشد با کمبود دوپامین یا هیچ عارضه دیگری روبه‌رو شویم.

 کارشناس مامایی و طب سنتی خانم دکتر منصوره لطیفی